Rare jongens die …Japanners!

Of gewoon jongeren die reageren op een zieke maatschappij?

In de Metro van 3 november prikkelde het artikel met de volgende titel mijn interesse: “Japan wil jonge nietsnutten vanonder moeders vleugels” Wat? Kent men in Japan ook het fenomeen van de zogezegde jonge 'loosers'?

Het artikel leert ons dat Japan op een totaal van een werkende bevolking van 66 miljoen te maken heeft met een grote groep van ‘jonge probleemgevallen’: 6,4 miljoen inwoners vallen onder de categorie van neets. Dit zijn mensen tussen 18 en 40 jaar die geen job zoeken en financieel afhangen van hun ouders. De afkorting neet staat voor: 'Not in Education, Employment or Training.’ Dit kan vrij extreme vormen aannemen: bij sommige jongeren is het al jaren geleden dat ze hun kamer verlaten hebben, zelfs niet om met hun familie te eten of iets dergelijks. Naast deze categorie is er ook nog een tweede, kleinere groep: de ‘freeters’ (2 miljoen). Dat zijn jongeren onder de 34 jaar die voortdurend van baan veranderen en zo ingaan tegen de klassieke Japanse arbeidsethos. Deze jongeren trouwen ook laat en krijgen weinig kinderen.

Moet ons dit eigenlijk verwonderen in een maatschappij waar individuele consumptie en zich doodwerken de maatstaf zijn? Zich doodwerken in Japan heeft trouwens een naam: ‘karoshi’ dat letterlijk betekent: ‘dood door overwerk’. In 1990 maakte men een schatting dat per jaar zo een 10.000 mensen geveld worden door karoshi. Het lijkt niet meer dan normaal dat men als vorm van individueel protest zich gewoon terugtrekt uit de maatschappij.

De Japanners zelf zijn er nog niet uit over de oorzaken van dit gedrag. Sommigen menen dat een grotere nadruk op patriottisme in het onderwijs de sociale apathie van de jongeren kan doorbreken.Waarom niet meteen een oorlog starten en delen van China en Korea herbezetten?
Meer en meer wordt duidelijk dat het ‘eervolle samoeraikapitalisme’ de mensen ziek maakt. Een terugkeer naar de ‘goede oude waarden’ zal hier geen zak aan veranderen: die zijn trouwens een deel van het probleem.

De mythe van de steeds buigende hardwerkende Japanner wordt hiermee zorgvuldig doorprikt. Door echter een individuele oplossing te zoeken en zich op te sluiten in zijn kamer verandert men niets fundamenteels aan de situatie. Je hoort me al afkomen: enkel de georganiseerde arbeidersbeweging kan hier een juist, collectief antwoord op formuleren. Het is de kapitalistische prestatiedruk, overgoten met een geforceerd aziatisch eergevoel, gecombineerd met een sterk individualisme (als product van die consumptiemaatschappij, niet als oorzaak), die de mensen naar de fysieke en mentale afgrond jaagt. Daar iets aan veranderen wil duidelijk zeggen: de maatschappij veranderen! Gelukkig kan Japan teruggrijpen naar een strijdbare traditie. Zoals misschien weinigen weten, kende het land vlak na wereldoorlog 2 een woelige sociale geschiedenis waarbij een grote en invloedrijke communistische partij niet vreemd aan was. Deze tradities zullen terug moeten aangegrepen worden, wil de Japanse arbeidersklasse niet ten onder gaan aan karoshi, neets, freeters…en tutti quanti.